«Η κατάφωρη παραβίαση της ΑΟΖ από το ”Μπαρμπαρός” δεν βοηθάει στην κατεύθυνση του διαλόγου», αναφέρει στη συνέντευξή του στη «Βραδυνή της Κυριακής» ο βουλευτής Σερρών της Νέας Δημοκρατίας Τάσος Χατζηβασιλείου. Ο διεθνολόγος και γραμματέας Διεθνών Σχέσεων και Ε.Ε. της Ν.Δ. τονίζει ότι «η Τουρκία βρίσκεται σε φάση αυξημένου εθνικισμού, με αποτέλεσμα να ακολουθεί ακραία αναθεωριτικές τακτικές», και εκτιμά ότι «επιθυμεί διάλογο χωρίς πλαίσιο, με σκοπό να τον μεταβάλει σε ανατολίτικο παζάρι». Αξιολογώντας την αναστολή των τουρκικών ερευνητικών δραστηριοτήτων νότια του Καστελόριζου επισημαίνει ότι «σίγουρα πρόκειται για οπισθοχώρηση. Όμως, δεν ξέρουμε ακόμα αν πρόκειται για στρατηγική επιλογή ή τακτικισμό». Σχετικά με την περιγραφή κυρώσεων κατά της Τουρκίας υποστηρίζει ότι «όσο επιδεικνύει συμπεριφορά ταραξία και προκαλεί χώρες-μέλη της Ε.Ε. τόσο επιβαρύνει τη θέση του και καθιστά τις κυρώσεις μονόδρομο».
H πρόθεση αναστολής των τουρκικών ερευνητικών δραστηριοτήτων στη Μεσόγειο είναι ικανή για να άρει το κράτος απειλών και να ξεκινήσει διάλογος με την Τουρκία;
Η υπαναχώρηση του Ερντογάν αποτελεί διπλωματική νίκη της Ελλάδας. Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατέστησε σαφές προς τους εταίρους μας αλλά και προς την ίδια την Τουρκία ότι η Ελλάδα δεν παίζει με την εθνική της κυριαρχία. Η αποφασιστικότητα της Αθήνας, σε συνδυασμό με την προετοιμασία της λίστας κυρώσεων από την Ε.Ε., οδήγησε την Τουρκία σε αναδίπλωση. Ο δίαυλος επικοινωνίας με την Άγκυρα παραμένει ανοιχτός. Όμως για να γίνει διάλογος δεν φτάνει μόνο η παρούσα τουρκική υπαναχώρηση. Οι γείτονες πρέπει να επιδείξουν καλή διάθεση και να σεβαστούν τις αρχές της καλής γειτονίας και του διεθνούς δικαίου. Η κατάφωρη παραβίαση της κυπριακής ΑΟΖ από το Μπαρμπαρός δεν βοηθάει στην κατεύθυνση του διαλόγου.
Εκτιμάτε ότι όλες αυτές οι προκλητικές ενέργειες από την Τουρκία έγιναν για να καθίσει η χώρα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων «χωρίς όρους και προϋποθέσεις»; Υπό ποιες προϋποθέσεις, πιστεύετε ότι η χώρα πρέπει να καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου, κάτι για την οποία υπάρχει παρότρυνση και από τους ευρωπαίους εταίρους της;
Η Τουρκία βρίσκεται σε φάση αυξημένου εθνικισμού, με αποτέλεσμα να ακολουθεί ακραία αναθεωρητικές τακτικές. Πιστεύω ότι επιθυμεί διάλογο χωρίς πλαίσιο, με σκοπό να τον μεταβάλει σε ανατολίτικο παζάρι. Η ελληνική κυβέρνηση έχει διαμηνύσει προς πάσα κατεύθυνση ότι ο διάλογος μπορεί να γίνει μόνο εντός του πλαισίου που ορίζει το Διεθνές Δίκαιο και με μοναδικό αντικείμενο την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν η Τουρκία αποδείξει έμπρακτα το σεβασμό της στο διεθνές δίκαιο, μπορούμε να συνεχίσουμε τις συζητήσεις που διακόπηκαν το 2016, στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών. Άλλο φόρουμ διμερούς συζήτησης δεν υπάρχει. Όσο για την παρότρυνση των εταίρων, η Ελλάδα δεν χρειάζεται διαμεσολάβηση για να μιλήσει με την Τουρκία. Διαχρονικά, έχουμε ξεκαθαρίσει την πρόθεσή μας να συζητήσουμε με τους γείτονες το μοναδικό ζήτημα που υφίσταται, δηλαδή τις θαλάσσιες ζώνες, πάντα στο πλαίσιο που ορίζουν το Διεθνές Δίκαιο και οι Συνθήκες.
Η Τουρκία μιλά για αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου. Μπορεί να το δεχτεί η Ελλάδα και γιατί;
Η αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου δεν υφίσταται ως θέμα συζήτησης με την Τουρκία.
Πρέπει να προετοιμάζεται η χώρα για την επόμενη κίνηση Ερντογάν; Μπορεί να υπάρξει εφησυχασμός;
Η επαγρύπνηση ξεκίνησε τον περασμένο Μάρτιο, όταν ο Ερντογάν επιχείρησε την παραβίαση των συνόρων στον Έβρο εργαλειοποιώντας πρόσφυγες και λαθρομετανάστες. Η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της χώρας παραμένουν σε επιφυλακή για κάθε ενδεχόμενη τουρκική απειλή. Οι Έλληνες εμπιστεύονται την κυβέρνηση της ΝΔ και τις αξιόμαχες Ένοπλες Δυνάμεις.
Ποιο είναι το κλίμα στην Ευρώπη για την περιγραφή κυρώσεων κατά της Τουρκίας. Ποιες κυρώσεις ζητά η Ελλάδα;
Χάρη στους χειρισμούς του Κυριάκου Μητσοτάκη, η Τουρκία τοποθετήθηκε στα ραντάρ παρακολούθησης της Ευρώπης. Οι εταίροι αντιλαμβάνονται ότι ο Ερντογάν διεκδικεί ρόλο ρυθμιστή στη Μεσόγειο, καθώς έχει εμπλακεί σε πολλά ανοιχτά μέτωπα. Όσο επιδεικνύει συμπεριφορά ταραξία και προκαλεί χώρες μέλη της Ε.Ε., τόσο επιβαρύνει τη θέση του και καθιστά τις κυρώσεις μονόδρομο. Ο Ζοζέπ Μπορέλ έχει την εξουσιοδότηση να καταρτίσει τη λίστα που μπορεί να περιέχει τομεακές κυρώσεις, όπως π.χ. στην τραπεζική αγορά, τον τουρισμό, τις αερομεταφορές κλπ. Η ενεργοποίηση των κυρώσεων – που θα έχουν και οικονομικές επιπτώσεις – εξαρτάται από τη στάση της Άγκυρας.
Βρισκόμαστε κοντά στο να καθοριστεί ΑΟΖ μεταξύ Αιγύπτου και Ελλάδας; Αν δεν συμβεί αυτό τι άλλες εναλλακτικές υπάρχουν για να υπερκεραστεί το τουρκολυβικό σύμφωνο;
Η συζήτηση συνεχίζεται με καλή πίστη, και από τις δύο πλευρές και υπάρχει συναντίληψη Ελλάδας και Αιγύπτου σε αρκετά σημεία. Σίγουρα μια πρώτη συμφωνία με την Αίγυπτο θα ακυρώσει το παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο στην πράξη. Εκεί εστιάζονται οι προσπάθειες της Ελλάδας.
Η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης θεωρείτε ότι είναι ενδεδειγμένη λύση; Πώς μπορεί να γίνει αυτό όταν η Τουρκία θέλει τα πάντα στο τραπέζι ενώ η Ελλάδα μόνο την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ;
Η προσφυγή στη Χάγη δεν είναι απλή υπόθεση. Χρειάζεται προηγουμένως να έχει υπογραφεί συνυποσχετικό μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, όπου θα δεσμεύονται για την ισχύ του Διεθνούς Δικαίου και το αντικείμενο της συζήτησης. Για την Ελλάδα, μόνη διαφορά είναι η οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, δηλαδή ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας. Αν η Τουρκία επιμένει ότι οι διαφορές μας είναι περισσότερες, τότε δεν υπάρχει κοινός τόπος συνεννόησης.
Μπορούμε να μιλάμε για «οπισθοχώρηση» Ερντογάν; Τι έπαιξε κατά την εκτίμησή σας ρόλο στην αποκλιμάκωση της έντασης;
Σίγουρα πρόκειται για οπισθοχώρηση. Όμως δεν ξέρουμε ακόμα αν πρόκειται για στρατηγική επιλογή ή τακτικισμό. Η ξεκάθαρη θέση και η αποφασιστικότητα της Αθήνας ενεργοποίησε τόσο τους Ευρωπαίους όσο και τον ίδιο τον Ερντογάν έτσι ώστε να φτάσουμε στην αποκλιμάκωση. Η απόφαση για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί αποκάλυψε τον τρόπο με τον οποίο ο Τούρκος Πρόεδρος αντιμετωπίζει τις διεθνείς συμφωνίες και αφύπνισε τη διεθνή κοινότητα για τις προθέσεις του. Όλα αυτά συνέβαλαν στην τουρκική αναδίπλωση.
Πώς διαμορφώνεται ρόλος της Γερμανίας και της Άγκελα Μέρκελ μετά από την παρέμβασή της;
Η κ. Μέρκελ έχει κάθε λόγο να ενδιαφέρεται για την ένταση στη Μεσόγειο ως προεδρεύουσα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το τρέχον εξάμηνο. Επομένως, έχει θεσμικό καθήκον να εργάζεται για το καλό της ευρωπαϊκής ασφάλειας.