«Στόχος είναι να βρεθεί ένας κοινός βηματισμός και να οικοδομηθεί αυτό που λείπει από τις διμερείς μας σχέσεις: η εμπιστοσύνη», τονίζει για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις ο βουλευτής Σερρών της Νέας Δημοκρατίας Τάσος Χατζηβασιλείου στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Μανιφέστο» λίγες ημέρες πριν από τη συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας και τη νέα συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στην Αθήνα. Παράλληλα, υπογραμμίζει πως «είμαστε συνεπείς, δεν είμαστε αφελείς», ενώ δηλώνει πως η ρητορική του Τούρκου Προέδρου για το Μεσανατολικό υπονομεύει τον γεωστρατηγικό προσανατολισμό της γειτονικής χώρας. Ο κ. Χατζηβασιλείου περιγράφει τη δική του εμπειρία όταν πρόσφατα βρέθηκε στο Ισραήλ στο πεδίο εν μέσω επίθεσης της Χαμάς, ενώ τονίζει πως η πρώτη συμφωνία για ανταλλαγή ομήρων αποτελεί θετικό γεγονός, αλλά ακόμα ο δρόμος είναι μακρύς. Επίσης, τοποθετείται για το Κυπριακό, αλλά και για τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις και τις τελευταίες δημοσκοπήσεις.
Εν όψει του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας και της νέας συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν, ποιές είναι οι προσδοκίες;
Η αλληλεγγύη που επέδειξε η Ελλάδα μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία εγκαινίασε μια περίοδο αποκλιμάκωσης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ειδικά τους τελευταίους μήνες, έχουν αποκατασταθεί οι δίαυλοι επικοινωνίας στο ανώτατο επίπεδο και έχουμε νηνεμία στο Αιγαίο. Το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στην Αθήνα και η συνάντηση του Πρωθυπουργού με τον Τούρκο Πρόεδρο αποτελούν σημαντικό σημείο για την εξέλιξη της διαδικασίας επαναπροσέγγισης. Στόχος είναι να έχουμε συγκλίσεις στα κοινά, καθημερινά ζητήματα «χαμηλής πολιτικής» της θετικής ατζέντας. Η αναζήτηση κοινού τόπου σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος, όπως π.χ. το μεταναστευτικό και η κλιματική αλλαγή, είναι αμοιβαία επωφελής για τις δύο χώρες και, ταυτόχρονα, διευκολύνει την οικοδόμηση εμπιστοσύνης. Πάνω απ´ όλα είμαστε ρεαλιστές.
Είδαμε πριν από μερικές ημέρες τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε ένα πρωτοφανές κρεσέντο εναντίον του Ισραήλ στις κοινές δηλώσεις με τον Όλαφ Σολτς στο Βερολίνο. Πώς αποτιμά η Αθήνα αυτή τη συμπεριφορά και στάση;
Η πρόσφατη επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου στο Βερολίνο αποδεικνύει το χάσμα απόψεων μεταξύ Άγκυρας και Δύσης. Η ρητορική του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος – χωρίς να καταδικάζει την τρομοκρατική Χαμάς – επιτίθεται στο Ισραήλ και υπονομεύει το γεωστρατηγικό προσανατολισμό της Τουρκίας, θέτοντας σε αμφιβολία την ίδια τη νατοϊκή της ταυτότητα. Ουσιαστικά, προκρίνει την επιλογή του να απευθύνεται στο διεθνές μουσουλμανικό ακροατήριο ως εγγυητής της ασφάλειας του ισλαμικού κόσμου και προστάτης των απανταχού μουσουλμανικών κοινοτήτων. Ταυτόχρονα, οι καθυστερήσεις στο αίτημα της Σουηδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ και οι δηλώσεις για προμήθεια Eurofighter απομακρύνουν την Τουρκία ακόμα περισσότερο από το δυτικό άρμα. Η Άγκυρα έχει αποδειχθεί ότι δεν μπορεί να δράσει ως έντιμος συνομιλητής στο Μεσανατολικό. Ως πιο πιθανό σενάριο για το άμεσο μέλλον, μάλλον η σχέση της Τουρκίας με τους δυτικούς συμμάχους και εταίρους θα είναι περισσότερο συναλλακτική.
Είναι προφανέστατη η απόλυτη διαφορά μας με την Τουρκία στο Μεσανατολικό. Πόσο μπορεί να επηρεάσει το διάλογο και τα θετικά βήματα που έχουν γίνει τους τελευταίους μήνες ανάμεσα στην Αθήνα και στην Άγκυρα;
Όπως έγινε εκ νέου φανερό με την ανάφλεξη του Μεσανατολικού, με την Τουρκία έχουμε εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις σε μια σειρά από ζητήματα. Όμως, σε μια περίοδο κατά την οποία η γειτονιά μας δοκιμάζεται από δύο πολέμους, στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, η νηνεμία στο Αιγαίο αποτελεί τη μόνη θετική είδηση. Στα Ελληνοτουρκικά, στόχος είναι βρεθεί ένας κοινός βηματισμός και να οικοδομηθεί αυτό που λείπει από τις διμερείς μας σχέσεις: η εμπιστοσύνη. Είμαστε συνεπείς, δεν είμαστε αφελείς. Δεν πιστεύουμε ότι η Άγκυρα ξαφνικά άλλαξε. Κι ούτε πιστεύουμε ότι η επίλυση της διαφοράς μας – ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα – θα γίνει με μαγικό ραβδί. Πρέπει, όμως, ως πόλος σταθερότητας στην περιοχή, να εργαστούμε, για να διαφυλαχθεί η επικρατούσα ηρεμία.
Πρόσφατα επισκεφθήκατε το Ισραήλ και μάλιστα βρεθήκατε στο πεδίο εν μέσω επίθεσης από τη Χαμάς. Ποια η εμπειρία σας; Τι κατάσταση επικρατεί εκεί;
Βρέθηκα στο Ισραήλ, προσκεκλημένος του American Jewish Committee για να συμμετέχω σε αποστολή βουλευτών από ευρωπαϊκές χώρες, με στόχο να δούμε από κοντά την κατάσταση στο πεδίο. Επιστρέφοντας από το Μπεερί και τη Ραχάτ προς το Τελ Αβίβ, ήχησαν οι σειρήνες του πολέμου, αφού εκείνη τη στιγμή η Χαμάς είχε εξαπολύσει επίθεση με ρουκέτες. Ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία. Μας ζητήθηκε να κατέβουμε από τα οχήματα και να ξαπλώσουμε στην άκρη του αυτοκινητοδρόμου, ενώ ακουγόταν ομοβροντία από τις ρουκέτες που αναχαιτίζονταν από το Iron Dome. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μου, είχα, επίσης, την ευκαιρία να επισκεφθώ τη στρατιωτική βάση Σούρα, όπου ενημερωθήκαμε για την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς και τις συνθήκες που επικρατούσαν το πρωινό της 7ης Οκτωβρίου. Σήμερα, η στρατιωτική βάση χρησιμοποιείται ως χώρος φύλαξης για τις σορούς θυμάτων της Χαμάς, που δεν ταυτοποιήθηκαν ακόμα. Η κατάσταση είναι τραγική.
Η εκτίμησή σας για τις δραματικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή ποια είναι;
Η πρώτη συμφωνία για ανταλλαγή ομήρων αποτελεί θετικό γεγονός. Προφανώς, η πρώτη βαλβίδα εκτόνωσης της κρίσης θα ήταν η απελευθέρωση όλων. Ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς. Η ελληνική πλευρά από την αρχή υποστηρίζει το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα, πάντα όμως, εντός του πλαισίου του Διεθνούς και Ανθρωπιστικού Δικαίου. Πρέπει να αποφευχθεί μία νέα ανθρωπιστική κρίση. Αυτή τη στιγμή, λοιπόν, ύψιστη προτεραιότητα αποτελεί η προστασία των αμάχων και η ασφαλής αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας. Η Ελλάδα εργάζεται για την ύπαρξη περισσότερων ανθρωπιστικών διαδρόμων αλληλεγγύης. Η χώρα μας χαίρει εκτίμησης τόσο από τον αραβικό κόσμο και την Παλαιστινιακή Αρχή, όσο και από το Ισραήλ. Είμαστε, πλέον, αναγνωρισμένα ένας έντιμος συνομιλητής. Αξιοποιούμε αυτό το ρόλο προς όφελος της περιφερειακής σταθερότητας και του ανθρωπισμού. Η μόνη ασφαλής λύση είναι εκείνη των δύο κρατών. Μετά το τέλος της σημερινής κρίσης, η διεθνής κοινότητα οφείλει να αναλάβει δράση, για να ξεκινήσουν εκ νέου συνομιλίες. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει.
Και για την επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό πιστεύετε ότι μπορούμε να είμαστε περισσότερο αισιόδοξοι;
Η επίλυση του Κυπριακού αποτελεί σταθερά εθνική προτεραιότητα. Στόχος είναι να επανεκκινήσουν οι διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του ΟΗΕ. Μόνη αποδεκτή λύση είναι μία διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία. Κάθε προσπάθεια για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων θα πρέπει να περιλαμβάνει και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η μελλοντική σχέση της Τουρκίας με την Ευρώπη περνά μέσα από την Αθήνα. Ουσιαστικά, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και η πρόοδος στο Κυπριακό αποτελούν το βαρόμετρο των ευρωτουρκικών σχέσεων. Οι αναφορές της Τουρκίας σε λύση δύο κρατών στην Κύπρο είναι απαράδεκτες και ανιστόρητες. Το απορρίπτουν η Αθήνα, η Λευκωσία και σύσσωμη η διεθνής κοινότητα. Η ελληνική πλευρά προσπαθεί αδιάκοπα για την επίλυση του προβλήματος. Κατά τη πρόσφατη επίσκεψή του στο Βερολίνο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε το Κυπριακό στον Γερμανό Καγκελάριο και οι δύο ηγέτες συμφώνησαν ότι κοινός στόχος των δύο χωρών είναι η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Και η πρόσφατη βελτίωση των σχέσεων της Ελλάδας με την Τουρκία είναι σίγουρα προς όφελος του Κυπριακού.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η Νέα Δημοκρατία διατηρεί το προβάδισμα με πολύ μεγάλη διαφορά, ενώ στη δεύτερη θέση είναι πια το ΠΑΣΟΚ. Θεωρείτε ότι έχουμε αλλαγή του πολιτικού σκηνικού;
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι πολίτες εμπιστεύονται τη Νέα Δημοκρατία, για να συνεχίσει το μεταρρυθμιστικό της πρόγραμμα. Τα προβλήματα πιέζουν τους πολίτες, η ακρίβεια ταλαιπωρεί τους καταναλωτές. Όμως, οι Έλληνες εμπιστεύονται την κυβέρνηση διότι αντιλαμβάνονται ότι παραμένει προσηλωμένη στην προσπάθεια εξεύρεσης λύσεων στα ζητήματα που τους απασχολούν, στηρίζοντας ταυτόχρονα τους πιο αδύναμους. Το μείζον δεν είναι ποιο κόμμα βρίσκεται στη δεύτερη θέση στις δημοσκοπήσεις, ούτε οι διασπάσεις στο χώρο της Αριστεράς. Το ζητούμενο είναι η ύπαρξη μιας αντιπολίτευσης που θα καταθέτει ρεαλιστικές και ουσιαστικές προτάσεις. Σήμερα, οι πολίτες περιμένουν να ακούσουν σοβαρές εναλλακτικές προτάσεις για τα προβλήματα της καθημερινότητας. Αντ’ αυτού, τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ μαλώνουν μεταξύ τους για το «μαξιλάρι» των 37 δισ. και το ΠΑΣΟΚ χρησιμοποιεί μικροπολιτικό λόγο, προσδοκώντας να πάρει τη θέση του ΣΥΡΙΖΑ.